Τι κέρδισα από την παραδοσιακή εκπαίδευση

(*Το άρθρο είναι άκρως βιωματικό αλλά καθόλου ατομικό καθώς μέσα από τις εκπαιδεύσεις γνωρίζω πλέον πολλές τέτοιες περιπτώσεις.) 

Πολλοί κηδεμόνες που αποφασίζουν να εκπαιδεύσουν τον σκύλο τους αναρωτιούνται ποιον δρόμο να επιλέξουν. Δεν ξέρουν και συχνά συμβουλεύονται το ίντερνετ, έτοιμες και γρήγορες λύσεις χωρίς κόπο ή παρωχημένες και αναποτελεσματικές μεθόδους.

Να επιλέξουν την παραδοσιακή εκπαίδευση η οποία βασίζεται στην τιμωρία και την ποινή και πολύ συχνά θα φέρει γρήγορα αλλά παρακινδυνεύμενα αποτελέσματα;

Ή στην θετική εκπαίδευση η οποία βασίζεται στην επιβράβευση, στην τροποποίηση συμπεριφορών πάνω σε νόμους παιδαγωγικούς και κανόνες η οποία χρειάζεται χρόνο, εξάσκηση και αρκετή προσπάθεια; 

Δυστυχώς η παιδεία και η νοοτροπία μας , μας διδάσκει το γρήγορο και εύκολο αποτέλεσμα, το ΕΔΩ και ΤΩΡΑ.                    Ξέρουμε όμως μέσα μας και πάντα είμαστε αρκετά επιφυλακτικοί σε όσους μας τάζουν άμεσα και χωρίς κόπο αποτελέσματα.

Πότε καταφέραμε να χάσουμε κιλά χωρίς κόπο, προσπάθεια και χρόνο; Πότε μάθαμε ουσιαστικά μια ξένη γλώσσα μέσα σε τρεις μήνες; Είστε σίγουροι ότι κάποιος ανταποκρίνεται καλύτερα όταν οι γονείς του για να μάθει του έδωσαν ένα μπερντάκι ξύλο;

Πολλοί θα απαντήσουν «εντάξει δεν πάθαμε τίποτα-τελικά μάθαμε». Ναι σίγουρα μάθαμε αλλά ίσως η διαδικασία της εκπαίδευσής μας ήταν ένας εφιάλτης και όχι μια εποικοδομητική διαδικασία. Επίσης τι κατάλοιπα αποκτά κάποιος μετά από αυτές τις μεθόδους; Το ίδιο ισχύει και με τους σκύλους.

Φέρνω πάντα τo παράδειγμα με το junk food και το υγιεινό φαγητό.

To junk food έρχεται γρήγορα, δεν το μαγειρεύω άρα με βγάζει από κόπο και χρόνο και σίγουρα πάντα παχαίνει. Αρχικά μου γεννά ευχαρίστηση αλλά μετά χρειάζεται κόπος για να βγάλω τα κιλά από πάνω μου. Το υγιεινό φαγητό θέλει κόπο να το φτιάξω, χρόνο να το προετοιμάσω αλλά σίγουρα είναι υγιεινό και παχαίνει λιγότερο-επιπλέον απολαμβάνεις και μια καλύτερη φυσική κατάσταση στο μέλλον.

Αυτό που κάνει πιο εδραιωμένη την άποψη μου πέρα από τις σπουδές είναι η εμπειρία μου ως κηδεμόνας και στα δύο είδη εκπαίδευσης με τον ίδιο ακριβώς σκύλο. 

Πάνω από όλα η όλη διαδικασία έκανε ΕΜΕΝΑ νευρική, αγχώδη καθώς δεν υπήρχε πρόγραμμα και μεθοδολογία για το πώς αντιμετωπίζεται μια συμπεριφορά.Γρήγορα κατάλαβα πως δεν αισθάνομαι καλά με την όλη διαδικασία ούτε εγώ ούτε ο σκύλος μου.

Όλα από πίσω τους είχαν την εξής αντιμετώπιση :

• «Μάλωσέ τον και θα μάθει»- όμως όσο και να τον μάλωνα , δεν μάθαινε αυτά που ήθελα.
• « Φώναξέ του και τράβα του τον πνίχτη τη στιγμή που θα αγριέψει σε άλλον σκύλο για να πάψει να αγριεύει» - αυτό τον έκανε νευρικό και τελικά επιθετικό όταν έβλεπε σκύλους, πέρα ότι έβλαπτε και την υγεία του με τη χρήση του πνίχτη.
• «Φώναξέ του και βαλ' τον τιμωρία όταν θα κάνει μια ζημιά» - ο σκύλος συνέχιζε να είναι νευρικός και να κάνει ζημιές όταν έμενε μόνος του.

Πουθενά μεθοδολογία, πουθενά πώς σκέφτεται ο σκύλος και πώς αντιδρά, μόνο κάτι θεωρίες περί αγέλης και αφεντικού και φυσικά ότι ο σκύλος τα κάνει όλα αυτά για να ''μου πάρει τον αέρα''.

Γενικότερα πίσω από αυτή την εκπαίδευση κρύβεται μια νοοτροπία που πρεσβεύει ότι εσύ πρέπει να είσαι ο αρχηγός της αγέλης, εσύ είσαι ο κυρίαρχος. Αρχικά όσοι το πρεσβεύουν αυτό είναι εμφανές ότι αγνοούν πως ο σκύλος δεν είναι αγελαίο ζώο γιατί αγέλη ονομάζουμε ένα κλειστό κοινωνικό γκρουπ που δε δέχεται νέα μέλη. Οι σκύλοι χτίζουν ομάδες που μπορούν να δεχτούν ένα τεράστιο αριθμό σκύλων.

Τι κατάφερα με την παραδοσιακή εκπαίδευση;

• Να χάνω την ψυχραιμία μου καθώς δεν ήξερα πώς να συμπεριφερθώ στον σκύλο μου για να αλλάξει.
• Θεωρούσα τον σκύλο εργαλείο. Θεωρούσα ότι θα υπακούσει όποτε το θέλω εγώ γιατί έτσι πρέπει χωρίς φυσικά να έχω στήσει βήμα βήμα τη συμπεριφορά.
• Οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές δεν άλλαζαν -μόνο καιρό με τον καιρό εδραιωνόντουσαν και ο σκύλος γινόταν πιο νευρικός.
• Ήμουν χωρίς ''εργαλεία''. Το μόνο εργαλείο ήταν τα τραβήγματα και οι τιμωρίες.
• Πρόβλημα επικοινωνίας. Όταν υπάρχει η νοοτροπία του Εγώ και Εσύ και όχι του ΕΜΕΙΣ τότε η επικοινωνία δυσκολεύει.
• Ο φόβος ενισχύθηκε. Ο φόβος της τιμωρίας για κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά μπορεί να κάνει έναν σκύλο φοβικό ή επιθετικό. Ο σκύλος μου λοιπόν φοβόταν γι' αυτό δεν έκανε κάποιες ανεπιθύμητες συμπεριφορές και όχι επειδή γνώριζε ότι ήταν ανεπιθύμητες. Άρα έφτιαξα έναν σκύλο φοβικό.
• Πολλές επαναλήψεις. Ο σκύλος μου άκουγε την εντολή μετά από πάρα πολλές επαναλήψεις που σημαίνει ότι η εντολή δεν είχε δομηθεί σωστά.
• Διόρθωνα το αποτέλεσμα. Καθώς προσπαθούσα να διορθώσω το αποτέλεσμα , έλυνα επιφανειακά το πρόβλημα και όχι την αιτία. Δεν μπορούσα να καταλάβω ποια είναι η αιτία που πυροδοτούσε το αποτέλεσμα.
• Ο σκύλος έγινε απρόβλεπτος. Άρχισε να αντιδράει σε ερεθίσματα που στην αρχή ήταν αδιάφορος. Γενικά έφτασα να μην έχω καμιά εικόνα τι τον εκνευρίζει, τι τον φοβίζει.
• Υψηλά επίπεδα στρες στον σκύλο. Ο συνεχόμενος φόβος μην τιμωρηθεί ένας σκύλος τον μεταφράζει σε αυξημένες τιμές της ορμόνης κορτιζόλης. Ένας σκύλος με κακή ψυχική υγεία.

Τους περισσότερους κηδεμόνες δεν τους αφορά το ΜΕΣΟ με το οποίο θα πετύχουν μια συμπεριφορά στον σκύλο τους, αρκεί να το πετύχουν. Δεν σκέφτονται όμως το μετά. Δεν σκέφτονται ότι μια εκπαίδευση στημένη στον φόβο δεν δίνει κανένα κίνητρο στον σκύλο και καμιά ευχαρίστηση. Δίνει μόνο το κίνητρο να υπακούσει για να μην τιμωρηθεί. Οι φόβοι ενός σκύλου γενικεύονται και μπορούν να γίνουν καθρέφτης και σε άλλες συμπεριφορές.

Η αλήθεια είναι πως το μόνο θετικό που μου έμαθε η παραδοσιακή εκπαίδευση (την οποία ποτέ δεν ολοκλήρωσα) ήταν το να στραφώ στη θετική εκπαίδευση. 

Θα έλεγα πως η παραδοσιακή εκπαίδευση μου δημιούργησε πολλά παραπάνω προβλήματα από αυτά που μου έλυσε συν του ότι μου πήρε πολύ χρόνο, κόπο και υπομονή για να τα επιλύσω στη συνέχεια.

Τελικά έχει να κάνει με το ποιο δρόμο θέλω να επιλέξω για τη ζωή μου και για την εκπαίδευση του σκύλου μου. Ποιος δρόμος ταιριάζει στη φιλοσοφία μου; Ο εκνευρισμός, η τιμωρία και ο λεγόμενος «αρχηγός της αγέλης» - με γρήγορα αποτελέσματα ή η ηρεμία, η επιβράβευση και η συνύπαρξη- με αργές διαδικασίες;